سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک)

organization of the petroleum Exporting countries) (

12 سپتامبر 1960 میلادی (1339 خورشیدی) كشورهاي صادر كنندة نفت با هدف محافظت از منافع خود اقدام به تأسيس سازمان واحدي موافقت كردند كه به اختصار   « اوپك » ناميده شد. اين توافق در پايان مذاكرات نمايندگان اين كشورها در بغداد حاصل شد.

سازمان کشورهای صادر کننده نفت با نام اختصاری اوپک (OPEC)، یک کارتل (اتحادیه شرکتها) بین المللی نفتی است که متشکل از کشورهای ایران، عراق، کویت، عربستان سعودی، قطر، امارات متحده عربی، الجزایر، لیبی، نیجریه، آنگولا، ونزوئلا و اکوادور است. مقر بین‌المللی اوپک از بدو تأسیس در سال ۱۳۳۹ خورشیدی در ژنو سوئیس بود و در سال 1344 خورشیدی  به شهر وین در کشور اتریش انتقال یافت.

زبان رسمی اوپک انگلیسی است. حق عضویت در اوپک سالانه ۵ میلیون دلار است و تنها کشورهای صادر کننده نفت می‌توانند عضو این سازمان باشند.

دكتر فواد روحانی از ایران  اولين دبيركل اوپك بود كه بالاترين مرجع اجرايي اوپك مي باشد. در حال حاضر دبیرکل اوپک عبدالله سالم البدری از کشور لیبی است.

این سازمان در راستای دفاع در مقابل سیاست استثماری شرکت های بزرگ نفتی مشهور به « هفت خواهران » که بدلیل در اختیار داشتن تکنولوژی تولید نفت و تسلط بر شبکه حمل و نقل نفت خام، از افزایش قیمت نفت جلوگیری می کردند و ارزش آن را بصورت مصنوعی در بازار پایین نگه می داشتند، به پیشنهاد ونزوئلا در سال ۱۳۳۹   خورشیدی (1960 میلادی) طی جلسه ای در بغداد با حضور نمایندگان کشورهای ایران، عربستان، ، کویت، عراق و ونزوئلا تأسیس شد.

هدف اصلی این سازمان، آنچنان که در اساسنامه بیان شده، به این شرح است: «هماهنگی و یکپارچه سازی سیاست‌ های نفت کشورهای عضو و تعیین بهترین راه برای تأمین منافع جمعی یا فردی آنها، طراحی شیوه ‌هایی برای تضمین ثبات قیمت نفت در بازار نفت بین‌المللی به منظور از بین بردن نوسانات مضر و غیر ضروری؛ عنایت و توجه ویژه به کشورهای تولید کننده نفت و توجه خاص به ضرورت فراهم کردن درآمد ثابت برای کشورهای تولید کننده نفت؛ تأمین نفت کشورهای مصرف کننده به صورت کارآمد، مقرون به صرفه و همیشگی؛ و بازده مناسب و منصفانه برای آنهایی که در صنعت نفت سرمایه گذاری می‌کنند..»

کشورهای عضو اوپک قریب به دوسوم ذخایر نفتی جهان را در اختیار دارند. در سال ۲۰۰۵ اوپک  ۴۱٫۷٪ نفت جهان را تولید کرده این در حالی است که کشورهای عضو  سازمان همکاری اقتصادی و توسعه تنها ۲۳٫۸٪ و اتحاد شوروری سابق ۱۴٫۸٪ از تولیدات نفت جهان را به خود اختصاص داده‌اند.

 کشورهای عضو اوپک

دوازده کشور در حال حاضر عضو این سازمان هستند. نام و تاریخ عضویت این کشورها عبارت است از:

1. ایران، عربستان، کویت، عراق و ونزوئلا ( سپتامبر 1960 میلادی).

2. قطر (دسامبر 1961 میلادی).

3. لیبی (دسامبر 1962 میلادی).

4. امارات متحده عربی (نوامبر 1967 میلادی).

5. الجزایر (ژوئیه 1969 میلادی).

6. نیجریه (ژوئیه 1971 میلادی).

7. آنگولا و اکوادور (سپتامبر 2006 میلادی).

اعضای سابق

1. گابون (عضویت کامل از سال ۱۹۷۵ تا ۱۹۹۵).

2. اندونزی (عضویت کامل از دسامبر ۱۹۶۲ تا ۲۰۰۹).

در حال حاضر عضویت اندونزی در اوپک مورد بازنگری و تجدید نظر واقع شده است؛ چرا که این سازمان دیگر اندونزی را به عنوان یکی از صادرکنندگان اصلی نفت در نظر نمی‌گیرد.

با سپاس

محرم سعیدی